Charakterystyka kontrterroryzmu
Dodane przez ak dnia 12/07/2021 w kategorii Antyterroryzm, Bez kategorii, Jednostki specjalne | 
Komentarze
Mgr Marzena Krawczyk, Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
Charakterystyka kontrterroryzmu
Z powodu nasilenia atakami terrorystycznymi, każde państwo, posiada w swoich szeregach formacje policyjne i wojskowe przeznaczone do walki z terrorystami i ogólnie pojętym zjawiskiem terroryzmu. Podjęta walka z tym zjawiskiem, w wielu państwach, ma takie same lub podobne rozwiązania, a to dlatego ze problem jest traktowany jako problem międzynarodowy. Globalne podejście pomaga w wymianie doświadczeń, wymianie informacji o nowych aktywnościach wśród liderów samozwańczych organizacji terrorystycznych oraz opracowanych systemach działań bojowych przeciwko terrorystom1.
CBT z angielskiego combatin terrorism, oznacza działania i akcje podejmowane wspólnie i mające doprowadzić do całkowitego wyzbycia się terroryzmu2.
Co oznaczają terminy kontrterroryzm i antyterroryzm? Obie definicje oznaczają czynności mające na celu walkę z terroryzmem i jego skutkami, jednak znacznie się od siebie różnią:
– antyterroryzm określa bierne działania prewencyjne. Związane jest z ochroną obiektów i osób. Są to działania defensywne zapobiegające jak np.: kontrola dostępu, warta, strażnicy, detektory, zapobieganie wniesienia niebezpiecznych przedmiotów3.
– kontrterroryzm natomiast są to czynne działania jak np.: odbijanie zakładnika działania operacyjno-rozpoznawcze, likwidacja terrorysty, czynności operacyjno-śledcze. Są to działania ofensywne, w odróżnieniu od działań biernych w antyterroryzmie4.
K. Jałoszyński pokazując podział, jednocześnie wskazuje iż kontrterroryzm i antyterroryzm, to działania, które prowadzą do walki z terroryzmem. Dzielą się jednak na defensywne i ofensywne5:
– antyterroryzm, inaczej działania defensywne, to czynności polegające na pozyskiwaniu, analizowaniu, wykorzystywaniu oraz tworzenia zbioru informacji, opartych na współpracy z tajnym informatorem, korzystaniu z detektywistyki, śledzeniu informacji na stronach internetowych.
– kontrterroryzm, to inaczej działania, mające na celu ofensywną operację, mającą doprowadzić do neutralizacji zagrożenia. Zajmuje się zadaniami operacyjnymi takimi jak: odbijanie zakładników, czyli zadania wysokiego ryzyka, rozbrojenie ładunków wybuchowych, przedsięwzięcia militarne z zamiarem uderzenia w terrorystów, współpraca z siłami specjalnymi, eliminacja terrorystów stanowiących największe zagrożenie, czyli przywódców organizacji6.
Oba terminy antyterroryzm i kontrterroryzm są szerokimi definicjami, które tak naprawdę mają za zadanie uzupełniać się, na co wskazuje T. Jemioła7.
Roman Polko oba terminy antyterroryzm i kontrterroryzm wyjaśnia odnosząc się do zakresu przewidywania, czyli zwalczania poprzez zapobieganie i minimalizowanie zagrożenia8.
Działaniami kontrterrorystycznymi są działania podejmowane przy konkretnych zagrożeniach. Mogą być podejmowane jako działanie policyjne, przy aresztowaniu, rewizji, lub wojskowe na terytorium wroga.
Jednym z działań kontrterrorystycznych była nieudana próba odbicia porwanych sportowców w samolocie w Monachium z 1972 roku. Uświadomiła ona skalę błędów przy operacji, kiedy to doraźna grupa funkcjonariuszy policji, przy próbie ratowania zakładników poniosła fiasko i wszyscy zakładnicy zginęli. Sytuacja ta spowodowała, że w 1973 roku utworzona została jednostka specjalna GSG-9.
Operacje odbicia zakładników, są specjalnym rodzajem działań specjalnych. Niemożliwe jest wykorzystanie działań szturmowych, ze względów oczywistych, jakimi są będący w samym epicentrum akcji zakładnicy. Dochodzą do tego aspekty polityczne i propagandowe, które terroryści starają się maksymalnie wykorzystać. w tym przypadku każde użycie siły przeciwko terrorystom, jest dodatkowo oceniane i weryfikowane. Niestety użycie siły jest niejednokrotnie nieuniknione. Sukcesem takich działań jest wtedy dobre rozpoznanie, które zawiera elementy takie jak:
motyw działania, cel strategia i dotychczasowe zastosowania taktyczne
społeczne i polityczne kulisy w danym rejonie
centrum ataku i ocena położenia samego obiektu, droga podejścia, rzut wnętrza
liczba zakładników i ich rozlokowanie9.
Uzyskanie powyższych danych możliwe jest poprzez środki takie jak: nasłuchy, analiza wywiadowcza, obserwacja, przesłuchanie wypuszczonych zakładników. Same istotne dane mogą zostać zebrane również podczas negocjacji. Tutaj można otrzymać ważne informacje na temat osobowości i psychiki terrorysty. Parametry rozpoznawcze winny zawierać profil psychologiczny, wygląd oraz dane sprawcy. Ze względu na szturm, bardzo istotną kwestią jest informacja na temat uzbrojenia, wyposażenia ładunków, rozmieszczenia. Kolejnym ważnym aspektem jest rozmieszczenie wnętrza, jak chociażby drzwi czy okien. Pamiętajmy, że wszystkie informacje dotyczące zakładników czy terrorystów mają ogromne znaczenie, przy ich rozpoznaniu, w trakcie szturmu i po nim10.
Metody i taktyki odbijania zakładników są niezwykle trudne i zróżnicowane. Problemem głównym jest wiele niewiadomych kwestii obecnych w trakcie akcji. Można je podzielić na akcje na obiektach stałych takich jak chociażby budynki oraz obiektach ruchomych, takich jak samoloty, pociągi czy statki. Jedna wytyczna pozostaje niezmienna i jest to efekt zaskoczenia terrorystów, i uśpienie ich czujności, chociażby poprzez zaspokojenie ich żądań. Najtrudniejszą sytuacją jest odbicie zakładnika na terenie wroga. Następuje wtedy znaczne zagrożenie dla grupy odbijającej. Przy tego rodzaju akcjach, następuje jednocześnie insercja, czyli wdrożenie sił na obcy teren oraz ekstrakcja, czyli wyprowadzenie swoich szeregów i zakładników. Siły kontrterrorystyczne powinny mieć zapewnioną odpowiednią osłonę oraz środki przerzutów. w tego typu akcjach niezbędne jest powołanie sztabu kryzysowego, który będzie nadrzędnym do decydowania. Tutaj odpowiednie dowodzenie jest sprawą życia i śmierci.
Działania kontrterrorystyczne to również działania policyjne. Ponieważ sam terroryzm, to działalność przestępcza, to służby policyjne zajmują w tym względzie odpowiednie stanowisko. Ich działania dotyczą również analizy zdarzenia, dowodów i zeznań świadków. Analiza zdarzenia ma na celu odnalezienie sprawcy czynu oraz zapisu sposobu przeprowadzenia akcji terrorystycznej. Bardzo istotne są zeznania świadków, którzy mogą wskazać ważne cechy zewnętrzne sprawców. Działania policyjne na szeroką skalę rozpoznawczą, interwencyjną i pościgową, finalnie mają doprowadzić do ustalenia pobytu terrorystów i ich zatrzymania.
Kolejno działania dzielą się na:
rozpoznawcze, mające na celu odnalezienie nie miejsca przebywania terrorystów. w akcji biorą udział służby specjalne, policja, wydział kryminalny, wywiadowczy oraz prewencyjny.
interwencyjne, które mają na celu zatrzymania terrorystów, po uprzednim ustaleniu w działaniach rozpoznawczych ich miejsca pobytu. Zatrzymanie członków organizacji terrorystycznych powierzone jest Specjalnemu Samodzielnemu Pododdziałowi Antyterrorystycznemu Policji. Grupa Antyterrorystów działa na zasadzie zaskoczenia i zachodzi podobnie jak operacja uwalniania zakładników, z tym że, w tym przypadku zagrożone życie jest jednie wśród terrorystów11.
Powyższe działania mają na celu doprowadzenie do skazania i osadzenia sprawców. Bardzo ważną kwestią jest osadzenie oskarżonych w specjalnych obiektach penitencjarnych oraz sądowych na czas prowadzenie sprawy sądowej, aby uniknąć ucieczki terrorysty, lub jego odbicia. Konieczne jest tutaj obsadzenie obiektów, gdzie osadzeni są terroryści, odpowiednim personelem z właściwym wyposażeniem. Personel powinien mieć wcześniej przygotowane odpowiednie procedury.
Dla zniszczenia struktury terrorystycznej, prowadzone są działania siłowe, które realizowane są przez siły zbrojne, wojsko lub służby specjalne. Eliminacja terrorystów oraz zniszczenie ich struktur jest głównym zadaniem. Operacje prowadzone są w różnych formach, takich jak:
niejawna operacja,
szerokie akcje ofensywne,
działania prowadzone w sposób wojenny.
Operacje specjalne mają charakter jawny, który polega na ujawnieniu przynależności do państwa sił, walczących przeciwko terrorystom.
Jednostki kontrterrorystyczne są to jednostki specjalne, wyszkolone do obijania zakładników, obiektów środków transportu lotniczego, drogowego lub wodnego zajętych przez terrorystów12.
Największą i najbardziej rozpoznawalną jednostką, jest Policja. Jest to największa w Polsce jednostka, która na celu ma zapewnienie bezpieczeństwa obywatelom oraz zapobieganie i zwalczanie przestępczości. w swoich szeregach, posiada także najliczniejszą ilość jednostek specjalnych. Wydział ZOA to główna sekcja kontr terrorystyczna, która w sytuacji poważnego zagrożenia, musi podjąć akcję rozwiązania sytuacji. Jednostka działa również w innych pionach Komendy Stołecznej Policji, gdzie wykorzystywana jest do działań taktycznych i konwojowania najniebezpieczniejszych przestępców oraz ochrona sądowej sprawy z udziałem niebezpiecznego podejrzanego.
Kolejną jednostką jest Samodzielny Pododdział Antyterrorystyczny Policji (SPAP). Powstał w 1978 roku, jako jednostka specjalna, ZOMO.
Następną strukturą której wachlarz działań obejmuje kontrterroryzm jest Wojsko Polskie, które zabezpiecza nasz kraj poza jego granicami. Jednostką wchodząca w skład jest Jednostka Wojskowa nr 2305, Wojskowa Formacja Specjalna GROM. Grom powstała w 1990 roku, z pomocą władz USA i Wielkiej Brytanii. Od początku swojego istnienia, jednostka miała charakter oddziału kontr terrorystycznego. Jest najlepiej wyposażoną i uzbrojoną jednostką w Polsce. w skład wyposażania wchodzi karabin snajperski 12,7 mm. GROM od początku działa w ścisłej współpracy z Jednostkami Specjalnymi, które są odpowiednikami w kraju USA oraz Wielkiej Brytanii. Na swoim koncie ma kilka operacji kontrterrorystycznych jak chociażby w Iraku, na Bałkanach czy Haiti.
Prócz GROM-u, w Polsce istnieje również jednostka specjalna Wydziału Ochrony Specjalnej Żandarmerii Wojskowej. Zajmuje się głównie ochroną Ministerstwa Obrony Narodowej, Premiera oraz wiceministrów, ale odpowiedzialna jest również za działanie kontrterrorystyczne i ochronne.
Relacje, systemy i działania jednostek w Polsce, jak i w innych państwach Europy działają w podobnych strukturach i konfiguracjach. Należy je uporządkować w paru punktach:
1. Podstawowe działania są realizowane przez siły policyjne.
2. Istnieje dwustopniowy schemat z centralnym wydziałem kontr terrorystycznym i regionalnym wydziałem zajmującym się taktyką.
3. Schemat weryfikowany i uszczelniany jest przez specjalistyczne wydziały w innych formacjach jak np. żandarmeria wojskowa czy służba celna.
Kontrterroryzm i antyterroryzmem mają na celu walkę z terroryzmem, jednak w dwojaki sposób, jak zostało to przedstawione powyżej.
W 2008 roku zaczęła działać jednostka antyterrorystyczna Biuro Operacji Antyterrorystycznych BOA, która jest podległa bezpośrednio zastępcy komendanta głównego Policji. Skład BOA przedstawia się następująco:
kierownictwo (dyrektor biura, zastępca dyrektora biura),
Wydziały Bojowe I–II, Wydział Szkoleniowo-Bojowy,
Wydział Wsparcia Operacyjnego,
Wydział Wsparcia Technicznego,
Zespół Koordynacji Krajowej i Międzynarodowej13.
BOA działa w grupie ATLAS, która jest jednostką antyterrorystyczną Unii Europejskiej.
W Europolu, łączącym jednostki specjalne jest identyfikowana pod nazwą BOA, przez pozostałe grupy Atlasu14.
Korzyści jakie niesie ze sobą istnienie grupy: „Wymiana informacji odnośnie fizycznego zwalczania terroryzmu i przestępczości zorganizowanej między specjalnymi jednostkami antyterrorystycznymi Unii Europejskiej ma kluczowe znaczenie dla zwiększenia bezpieczeństwa naszego kraju oraz całej Unii. Ujednolicenie standardów oraz procedur na gruncie unijnym, udoskonalając taktykę i technikę działań, ulepsza skuteczność reagowania na sytuacje kryzysowe. Przeprowadzanie wspólnych ćwiczeń, warsztatów oraz projektów badawczych pozwoli przygotować się jednostkom z różnych państw członkowskich Unii do udzielenia skoordynowanego wsparcia na wniosek kraju przyjmującego w przypadku zaistnienia poważnego zagrożenia terrorystycznego”15.
Przypisy
1. Jałoszyński K., Kulczyński S., Antyterroryzm – metody i formy walki z zagrożeniami terrorystycznymi. W: Zagadnienia fizycznej walki z zagrożeniami antyterrorystycznymi. Aspekty organizacyjne i prawne, Red. K. Jałoszyński, Warszawa: Collegium Civitas Wydawnictwo Trio, 2010, s. 48.
2. Kulczyński R., Kwećka R., Działania specjalne w walce zbrojnej wojsk lądowych, Warszawa: Akademia Obrony Narodowej, 1997, s.157
3. Jałoszyński K., Kulczyński S., op.cit., s. 48.
4. Drost M., Operacje militarne inne niż wojna w doktrynie NATO i USA. „Zeszyty Naukowe Akademii Obrony Narodowej”, 2000, nr 2 (39), s. 9-19.
5. Jałoszyński K., Współczesny wymiar antyterroryzmu, Warszawa: Collegium Civitas Wydawnictwo Trio, 2008, s. 99.
6. Ibidem, s. 99-100.
7. Jarmoła T., Kontrterroryzm, Gdańsk: AJ-Press, 2009, s. 21.
8. Polko R., GROM w działaniach przeciwterrorystycznych, Tom 6, Warszawa: Biuro Bezpieczeństwa Narodowego, 2009, s. 23.
9. Piekarski M., Odpowiadając siłą na siłę – wojskowe i policyjne działania przeciwterrorystyczne, https://www.konflikty.pl/historia/publicystyka-i-wywiady/odpowiadajac-sila-na-sile-wojskowe-i-policyjne-dzialania-przeciwterrorystyczne/ [dostęp: 11.04.2021].
10. Ibidem.
11. Ibidem.
12. Piekarski M., System jednostek taktycznych i kontrterrorystycznych w Polsce, Biuletyn Grupy Badawczej ds. Terroryzmu, Wojny Asymetrycznej i Sił Specjalnych, Polska w obliczy zagrożenia terrorystycznego, 2008, nr 1, s. 55-77.
13. Zarządzenie nr 749 Komendanta Głównego Policji z dnia 27 maja 2010 r. w sprawie regulaminu Komendy Głównej Policji (Dziennik Urzędowy KGP nr 6, poz. 20).
14. Unijna grupa zadaniowa „Atlas”, https://www.policja.pl/pol/boa/atlas/41550,dok.html [dostęp: 07.04.2021].
15. Ibidem.