Sayeret Mat’kal

Dodane przez admin dnia 05/29/2005 w kategorii Jednostki specjalne | komentarze

Historia jednostek antyterrorystycznych jest historią nową, praktycznie dotyczącą ostatniego 30-lecia XX wieku. Do lat 70. Tego typu pododdziały funkcjonowały wyłącznie w strukturach sił zbrojnych Izraela. Gwałtowana fala przemocy, zmaterializowana w krwawych zamachach terrorystycznych, wywołana przez arabskie organizacje terrorystyczne zmusiła, izraelskie władze do podjęcia właściwych, a przede wszystkim skutecznych, środków zaradczych.

Sformowano oddziały przeznaczone do działań kontrterrorystycznych zdolne do realizowania zadań w nietypowych sytuacjach np. wzięcia przez terrorystów zakładników. Przy ich tworzeniu oparto wzorce szkoleniowe i taktyczne rodzaju wojsk określanych jako wojska specjalnego przeznaczenia – jednostki wojskowe przeznaczone do wykonywania zadań o charakterze wojskowym i akcji specjalnych, tj. rozpoznawczo-dywersyjnych, sabotażowych, terrorystycznych, na tyłach i zapleczu przeciwnika, zmierzających do osłabienia jego potencjału politycznego, ekonomicznego i militarnego(…)[1] .

Znalazły one bowiem dość istotne miejsce w teorii i praktyce działania na diametralnie różnym, niż podczas II wojny światowej, polu walki. Jest to wynikiem zmiany poglądów dotyczących prowadzenia działań bojowych, w których obecnie znaczącą rolę przewiduje się dla pododdziałów specjalnego przeznaczenia. Złożoność współczesnego pola walki, różnorodność i stopień trudności wykonywanych na nim zadań, konieczność działania w skrytości, niesprzyjającym terenie i warunkach atmosferycznych, często głęboko wewnątrz ugrupowania przeciwnika, powoduje że zadaniom takim mogą podołać ludzie, których nie sposób przygotować do wykonania tych zadań w toku krótkiego okresu szkolenia żołnierza o specjalnościach ogólnowojskowych, nawet jeśli jest on żołnierzem armii zawodowej. Do zadań wykonywanych przez tego typu pododdziały na polu walki doszły jeszcze związane ze zwalczaniem terroryzmu (odzyskanie opanowanych przez terrorystów obiektów, uwalnianie zakładników, niszczenie bojowych grup terrorystycznych, itp.)[2] .

Aby przeciwstawić się zagrożeniu ze strony terrorystów założyciel izraelskich wojsk spadochronowych, pułkownik Jehuda Harari utworzył specjalną jednostkę antyterrorystyczną Unit 101 (Jednostka 101), której zadaniem było prowadzenie, w razie konieczności, działań kontrterrorystycznych na terenie Izraela, jak również poza jego granicami. Dowódcą jednostki został Ariel Arik Sharon [3] , do dziś niekwestionowany ekspert w zakresie operacji antyterrorystycznych. Pierwszą akcją odwetową wykonaną przez Jednostkę 101 było wysadzenie 28 grudnia 1968 roku 13 samolotów arabskich linii lotniczych na lotnisku w Bejrucie. Rajd 150 izraelskich spadochroniarzy wykonano w odwecie za ataki terrorystów palestyńskich na samoloty linii lotniczych Izraela. Z perspektywy lat widać, iż była to pierwsza ‘wymiana cisów’ w walce sił specjalnych z terroryzmem, który to dotknął w późniejszym czasie większość krajów na świecie [4] .

Z czasem jednostka została przeorganizowana, przekształcono ją w Sayeret Mat’kal [5] (Jednostka Rozpoznania Sztabu Generalnego) [6] . Kadrę dowódczą stanowią żołnierze zawodowi, natomiast żołnierze ogniw szturmowych są poborowymi odbywającymi 3-letnią, obowiązkową, służbę zasadniczą, dobrowolnie zgłaszającymi akces do służby w tej jednostce. Podlega ona bezpośrednio szefowi sztabu armii izraelskiej. Stąd też jej żołnierze nazywani są popularnie „chłopcami szefa sztabu”. Legendarnym dowódcą Sayeret Mat’kal był gen. Ehud Barak (został nim w 1972 roku) [7] . To za jego kadencji jednostka rozwinęła się w kierunku taktycznych działań antyterrorystycznych.

Sayeret Mat’kal jako pierwszy na świecie przeprowadził skuteczną operację ratunkową na zawładniętym przez terrorystów samolocie. 9 maja 1972 roku, żołnierze tej jednostki odbili z rąk porywaczy samolot belgijskich linii lotniczych „SABENA”, Boeing 707. Wszyscy zakładnicy zostali uratowani, lekko ranny od kuli terrorystów został jeden z żołnierzy, wówczas porucznik, Benyamin Netanyahu, były premier Izraela. Służył on razem z bratem Yonatanem w tej elitarnej jednostce. Pułkownik Yonatan Netanyahu Yoni poniósł śmierć 4 czerwca 1976 roku, w czasie brawurowego rajdu Sayeret Mat’kal na terytorium Ugandy w celu odbicia przetrzymywanych na lotnisku w Entebbe obywateli Izraela, pasażerów uprowadzonego przez terrorystów palestyńskich, francuskiego samolotu pasażerskiego. Yoni był dowódcą pododdziału szturmowego atakującego terminal z zakładnikami, zginął w pierwszej minucie walki od strzału ugandyjskiego snajpera. Jego obowiązki przejął major Botzer, uznawany w Izraelu jako jeden z autorytetów w dziedzinie taktyki antyterrorystycznej.

Sayeret Mat’kal jest jednostką tajną. Na jej temat nie ukazują się na ogół żadne ogólnodostępne informacje.

Opracował: dr hab. Kuba Jałoszyński, specjalista w zakresie przeciwdziałania i walki z terroryzmem.

________________
1. Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa 1979, s. 489.
2. S. Kulczyński, Organizacja, działania i szkolenie pododdziałów specjalnych w siłach zbrojnych wybranych państw, AON Warszawa 1992, s. 7.
3. Pojawienie się gen. Sharona na Wzgórzu Morija w Jerozolimie, jesienią 2000 roku, gdzie wznoszą się dwa święte miejsca dla muzułmanów – meczety Omara i Al-Aksa, stało się pretekstem do antyizraelskich rozruchów, rezultatem których było zawieszenie pokojowych rozmów izraelsko-palestyńskich, a także setki ofiar śmiertelnych wśród arabskich uczestników zamieszek (przypis autora).
4. D. Anderson, Oddziały elitarne, Kraków 1994, s. 128.
5. K. Jałoszyński, Izraelskie pododdziały antyterrorystyczne, „Zeszyty Naukowe AON” 1999, Nr 1/34, s. 167 – 168.
6. Słowo „sayar” oznacza w języku hebrajskim zwiadowcę (przypis autora).
7. Generał Ehud Barak był najmłodszym generałem w armii Izraela, nominację otrzymał w wieku 39 lat. W kwietniu 1991 roku, mając 49 lat został szefem sztabu izraelskiego wojska. Obecnie jest premierem Izraela (przypis autora).

Tekst jest fragmentem książki pt. „Terroryzm antyizraelski”, Wydawnictwo AON, Warszawa 2001.