Rola propagandy w terroryzmie – aspekt medialny

Dodane przez admin dnia 12/27/2005 w kategorii Ciekawe artykuły | komentarze

Propaganda to informacja, idea, doktryna mająca w swym zamiarze pośrednio lub bezpośrednio wpłynąć i manipulować opinią, emocjami, postawami czy zachowaniami osoby lub grupy tak jak chce tego propagandzista. W odniesieniu do terroryzmu odbiorcami będziemy nazywali potencjalnych zwolenników w społeczeństwie oraz kandydatów na zamachowców jak również sponsorów oraz osób wspierających terrorystów jak np. szpiegów dostarczających im informacji.

Wśród najważniejszych instrumentów, narzędzi działalności propagandowej stosowanej przez terrorystów wymienić możemy:

1.akcja psychologiczna nastawiona na modyfikację opinii, najczęściej w formie semiedukacyjnej tj. racjonalnej, uzasadniającej używanie przemocy, nastawione na pozyskanie poparcia społecznego – najbardziej kuriozalnym przykładem propagandy ekstremistów wydaje się być nagranie muzyczne w kategorii muzyki rap pod tytułem „Dirty Kuffar” wydane przez brytyjskich islamistów rapera Sheikh Terra i The Soul Salah Crew. Dirty Kuffar oznacza „Plugawy niewierny”. Teledysk rozpoczyna się od sceny, na której amerykańscy żołnierze naśmiewają się z rannego Irakijczyka a po chwili go dobijają opowiadając jakie to wspaniałe uczucie oraz marząc o tym, aby to powtórzyć. Hip hopowi dżihadyści rapują nad ciałami amerykańskich żołnierzy i niszczą budynki. Klip kończy się sceną, na której porwane 11 września 2001 roku samoloty wbijają się w wieże World Trade Center w Nowym Jorku a w tle słyszymy szydercze naśmiewanie się raperów. Rytm jest chwytliwy, wpada w ucho a słowa (po arabsku lub angielsku) są całkiem w tonie hip hopu. Taki przekaz wydaje się znajdować najbardziej podatny grunt wśród młodszego pokolenia. Warto także wspomnieć, że teledysk ten można pobrać z wielu stron internetowych bo przecież państwa demokratyczne opierają się na wolności słowa, wyznania, religii o czym doskonale wiedzą terroryści i to wykorzystują. Dirty Kuffair w teledysku to głównie: Nazis, Ku Klux Klan, Tony Blair, Ronald Reagan, Georgie.W.Bush, Wladimir Putin i Ariel Sharon. Pytaniem pozostaje czy wolność słowa, wyznania w krajach demokratycznych może zostać ograniczona celem hamowania propagandy terrorystów a zapewnienia bezpieczeństwa społeczeństwa?

2.wojna psychologiczna – czarna propaganda polegająca na dewaluacji przeciwnika, mająca obniżyć lub zniszczyć jego morale – przykład – Przykładem prowadzenia czarnej propagandy czy też wojny psychologicznej przez terrorystów jest przytaczana przez nich afera jaka miała miejsce w więzieniu w Guantanamo na Kubie. W amerykańskim więzieniu na Kubie – wg doniesień amerykańskiego Newsweeka dochodziło do bezczeszczenia świętej księgi Islamu – Koranu, amerykańscy strażnicy spuszczali Koran do toalety bądź oblewali świętą księgę moczem. Tydzień później Newsweek wycofał się z tych doniesień tłumacząc, iż były to nie sprawdzone informacje, plotki. Zajmujący się od dwu lat sprawami osób z Guantanamo, australijski prawnik Richard Bourke powiedział rozgłośni ABC, iż jednego z więźniów przywiązano do pala na środku obozu i strzelano do niego kulami kauczukowymi – innym kazano klęczeć z rozłożonymi ramionami przez wiele godzin w pełnym słońcu – zabrano ich z placu dopiero gdy kilku z nich zemdlało. Australijski adwokat zaapelował do rządów świata o spowodowanie by Narody Zjednoczone zbadały sytuację w obozie w Guantanamo. Wyciągając wnioski z tej afery możemy wskazać na bezwzględne okrucieństwo amerykańskich strażników stosujących terror wobec terrorystów.. Tymczasem Biały Dom ujawnił dokumenty, z których wynika, że używanie psów do zastraszania więźniów było jedną z zaaprobowanych metod przesłuchań w Guantanamo, choć potem z niej zrezygnowano.

3.reedukacja i pranie mózgów – czyli ponowna edukacja-zaszczepienie idei zgodnej z przekonaniami terrorystów, która nie musi by zgodna ze stanem faktycznym ale najważniejsze aby była dobrze uzasadniona, mające na celu przeciągnięcie przeciwnika na swoją stronę nastawione na pozyskanie wroga do własnych szeregów i tak będą to – obiecanie wiecznego raju po śmierci męczeńskiej w obronie islamu, reinterpretacja Koranu na swoją korzyść, obnażanie słabości i wad przeciwnika przy jednoczesnym podkreślaniu własnych cech pozytywnych, lub prowadzone przez osoby powiązane z libańskim Hezbollahem szkoły w których edukowane są dzieci i młodzież a których program nauczania przesycony jest indoktrynacją, dysponuje także własnymi mediami, które mogą emitować przekazy, propagujące organizację i jej sprawę, prowadząc działalność charytatywną zyskuje poparcie społeczne a sama nazwa Hezbollah jest kojarzona pozytywnie,

4.publiczne i ludzkie relacje, polega na promowaniu i odwoływaniu się do wspólnych dla terrorystów i społeczeństwa wartości oraz mające na celu spowodowanie postaw konformistycznych wobec innych – przykład – obowiązek obrony Islamu przed niewiernymi propaganda terrorystów za przemoc jakiej zamachowcy dokonują oskarża państwo, że przemoc ze strony terrorystów jest tylko odpowiedzią na przemoc państwa, fałszywa propaganda terrorystów pozwala usprawiedliwić ich działanie i chroni ich od całkowitego potępienia społecznego.

HISTORIA

Twórca teorii „propagandy przez działanie” włoski ekstremista republikański Carlo Pisacane już w XIX wieku podkreślał że „propaganda rodzi się z czynów” Przemoc jest niezbędna dla zwrócenia uwagi na sprawę i jej popularyzację jak również dla informacji, kształtowania mas wokół ideii rewolucji – pisał Piscane. Dydaktycznego oddziaływania przemocy nigdy nie zastąpią ulotki, plakaty czy wiece. Od teorii tej niedaleko już do teorii „zbrojnej propagandy” stosowanej chociażby przez włoskie Czerwone Brygady czy hiszpańską ETA a polegającej na przemocy symbolicznej tj zabijaniu osób uosabiających okrutne i ciemiężące państwo. Dzięki temu organizacje te po pierwsze: zdobywają rozgłos, po drugie: pokazują bezsilność rządu, po trzecie: zmuszają rząd do ustąpienia warunkom terrorystów.

MEDIA

Nikt nie kwestionuje symbiozy mediów z terroryzmem. Terroryzm w swej istocie musi być spektakularny aby takim był musi wzbudzić zainteresowanie medialne i dzięki mediom właśnie terroryści przekazują swoje przesłanie. Propagowanie, być może nieświadome, przez media wartości terroryzmu jest możliwe dzięki niezależności mediów i wolności słowa. Media nadając przekazy terrorystów pomagają im stosować metodę terrorystyczną jaką jest zastraszanie z drugiej strony brak takich przekazów może doprowadzić do eskalacji działań terrorystów po to, aby w końcu media wyemitowały ich przekaz. Aby udowodnić tę tezę przytoczę przykład do którego wielu badaczy się odwołuje: W 1979 roku ponury tłum przed ambasadą amerykańską w Teheranie, gdzie przetrzymywano 52 zakładników, ożywił się nagle, kiedy zjawiła się ekipa Canadian Broadcasting Company, włączyła światła i zaczęła kręcić. Jak wspomina Schmid: Kiedy tylko włączyły się kamery, demonstranci zaczęli wołać “Śmierć Carterowi”, unosili pięści, wyglądali groźnie i palili amerykańskie flagi. Po dwóch minutach kamerzyści dali znak, że koniec “ujęcia”. Tę samą scenę powtórzono dla ekipy francuskojęzycznej telewizji kanadyjskiej, tłum wykrzykiwał “mort á Carter”. Pokazuje to wyraźnie pewną że media w istocie są największym sprzymierzeńcem terrorystów. Media, a jak widać powyżej, w szczególności telewizje nie mogą żyć bez takich i podobnych sensacji, którą są w stanie zapewnić im terroryści.

NAGRANIA WIDEO/TV

…są kolejną formą przekazu za pomocą której terroryści docierają do odbiorcy.
Pamiętajmy że terrorystom zależy na dużej liczbie widzów, przypomnijmy Igrzyska olimpijskie w Monachium w 1972 roku, zajęcie ambasady USA w Teheranie w 1979 roku – relacje z tych wydarzeń przyciągnęły przed telewizory o kilkanaście procent więcej widzów niż zwykle.

Telewizja wydaje się schodzić na drugi plan kosztem Internetu a to głównie z racji ponoszonych przez nią kosztów wysłania korespondentów zagranicę Jest to wydatek w sumie ok. 3 tys. dolarów plus 12 tys. za przelot z nadbagażem.

Propagandę w telewizji zaczął szerzyć urodzony w al-Zarkawi który rozpoczął serie filmowania egzekucji w Iraku wysyłanych do stacji telewizyjnych po to, aby dać stacjom sensacje i aby nie musiały one wysyłać swoich korespondentów zagranicę. Co gorsza telewizje emitują te filmy na szczęście bez sceny obcinania głowy zakładnikowi.

Nagrania z porwanymi zakładnikami charakteryzujące się tym, że ukazują śmierć zakładnika w sposób powolny i jak najbardziej bolesny tak, aby rodzina zakładnika i inni odbiorcy cierpieli oglądając tą egzekucje, w końcu „terroryzm to teatr” zgodnie ze słowami Briana Jenkinsa – nastawiony na uzyskanie rozgłosu
TV to także wojna psychologiczna. Donald Rumsfeld wypowiada się o sytuacji w Iraku, że jest ona stabilna i pod kontrolą a za chwilę zostają pokazane sceny jak iraccy rebelianci na środku ulicy swobodnie montują rakiety do wyrzutni którą po chwili odpalają a przechodzący obok cywile dopingują terrorystów.

INTERNET

Nieocenzurowana propaganda w Internecie staje się coraz powszechniejsza. Internet to już nie tylko strony www ale także przekazy emitowane w telewizji możliwe do obejrzenia właśnie w Internecie. Dostęp do Internetu jest wreszcie możliwy przy pomocy telefonów komórkowych a coraz częściej mówi się o powstaniu nowej dziedziny dziennikarskiej – dziennikarstwo internetowe. Dziś każdy człowiek na świecie może pobrać filmy z egzekucji.

Przykładem takiego serwisu może być OGRISH.COM od lat specjalizujący się w publikacji treści, które każdego zdrowego psychicznie obywatela może przyprawić o mdłości. W kilka miesięcy po upowszechnieniu się egzekucji zakładników w Iraku, na OGRISH.COM pojawiła się specjalna sekcja poświęcona właśnie tym zabiegom nazwana Beheading/Hostage Execution Videos. Pierwszym filmem w tym archiwum, związanym z tematem jest egzekucja Daniela Pearla, dziennikarza o podwójnym obywatelstwie amerykańsko-izraelskim.
Na stronie islamskich terrorystów al-farouq.com pojawiły już się materiały o tym jak przejmować cudze hasła, jak ukrywać swoje IP (IP spoofing), jak skutecznie kasować pliki a nawet jak włamywać się na fora vBulletin.
Na stronach WWW pojawiają się coraz częściej żądania terrorystów przetrzymujących zakładników.
Nieraz zdarzało się, że doniesienia o egzekucji zakładnika okazywały się przedwczesne. Głośna jest sprawa dwóch włoskich wolontariuszek. 23 września 2004 dwa islamskie ugrupowania oświadczyły niezależnie od siebie w Internecie, że zabiły Włoszki, ponieważ władze w Rzymie nie wycofały z Iraku oddziałów wojskowych, co było warunkiem uwolnienia kobiet. Mimo tego Włosi nie tracili nadziei, że kobiety żyją. I jak się okazało słusznie, bo kilka dni później odzyskały wolność.

Terroryści wykorzystują do porozumiewania się także czaty internetowe. W 2003 roku Military Police aresztowała żołnierza US Army omawiającego na czacie szczegóły przekazania terrorystom z Al-Kaidy danych dotyczących uzbrojenia jego jednostki.
Internet to także CD-romy biblioteki i księgarnie to źródła instrukcji do produkcji bomby, metod terrorystycznych, opis manipulacji strachem czy posługiwanie się bronią.
Propaganda podnosi także morale samych terrorystów i tak np. ataki z 11 września zostały przyjęte w organizacjach terrorystycznych jako wielkie zwycięstwo nad Ameryką, która także poniesie klęskę w Iraku, to także zniszczenie amerykańskiej gospodarki poprzez wrześniowe ataki, Ameryka jest opisywana przez propagandę Al-Kaidy jako papierowy tygrys upadły finansowo i kompletnie zniszczony, wszystko to służy wykreowaniu obrazu USA w świecie islamskim jako największego wroga walczącego z islamem.

PRAKTYKA

Terroryzm i jego metody jest zjawiskiem dynamicznym który nieustannie się rozwija. Dąży on do maksymalizacji skuteczności zamachów przy wykorzystaniu coraz to nowych technik. Oto dwa przykłady:
Irak, 31 sierpnia 2005 roku szyiccy pielgrzymi zmierzający mostem na drugi brzeg Tygrysu do mauzoleum Al-Kazima, siódmego immama szyizmu, wpadają w przerażenie gdy pada informacja że w tłumie jest zamachowiec samobójca, który za chwile się wysadzi w powietrze – ponad tysiąc osób zginęło uduszonych, zadeptanych przez wystraszony tłum. Zamachowca samobójcy wśród pielgrzymów nie było. Sytuacja ta obrazuje, jak niebezpiecznym narzędziem w rękach terrorystów jest propaganda. Nie potrzebna jest bomba aby zabić setki osób. Zręczna manipulacja strachem przez zamachowców może prowadzić do celu równie skutecznie, co inne metody terrorystyczne. Nie ważne są środki ważny jest cel – taką makiawelistyczną maksymę wyznają terroryści. Inny przykład tym razem propagandy – wojny psychologicznej jest symulacja porwania i ścięcia amerykańskiego żołnierza w Iraku. Czy to żołnierz czy lalka? takie pytanie pojawiło się pod zdjęciem zakładnika z przystawionym do głowy karabinem na jednej ze stron internetowych dzień po dokonaniu egzekucji, za porwanie odpowiedzialność wzięły Brygady Mudżahedinów. Porwany żołnierz wydaje się być lalką. Wątpliwości stały się tym większe, kiedy amerykańscy wojskowi zaprzeczyli jakoby z ich obozu zaginął żołnierz.. Producenci lalek wskazują na brak emocji zakładnika i jednoznacznie twierdzą, że jest to lalka.. Istnieje także możliwość przechwycenia przez terrorystów wyposażenia żołnierza, które często jest przesyłane zza granicy. Amerykański producent zabawek „Dragon Models” produkujący zestaw „CODY” na który składa się wyposażenie żołnierza twierdzi, że bardzo prawdopodobne jest, że ten właśnie zestaw został wykorzystany do symulacji porwania i dalej ścięcia zakładnika.

KONTRPROPAGANDA

Kontrpropaganda to działania będące odpowiedzią na prowadzone przez wroga działania propagandowe mające je zdewaluować oraz przeciągnąć wroga na swoją stronę, zmienić jego postawy, opinie, zachowania. Zobrazujmy to przykładem: Brytyjski wywiad MI6 planuje rozpocząć kampanię „czarnej propagandy” przeciwko islamskim ekstremistom infiltrując ich za pomocą Internetu. Metoda ta miałaby polegać na zdobyciu zaufania islamskich ekstremistów poprzez szerzenie antyzachodniej propagandy a następnie próbę przekonania, że przemoc nie jest metodą przyszłościową. Szpiedzy MI6 mieliby udawać radykałów i odwodzić ich od użycia broni.

Sposoby radzenia sobie z propagandą terrorystów pozostawiam kwestią otwartą do dyskusji. Inne dylematy jakie moim zdaniem są godne uwagi i rozpatrzenia to
• – ograniczenie swobód obywatelskich w państwach demokratycznych w tym wolności słowa, wyznania, demonstracji własnych poglądów celem ograniczenia szerzenia i głoszenia radykalnych poglądów przez terrorystów
• – ograniczenie mediów poprzez nałożenie na nie cenzury na treści związane z terroryzmem,
• – jak uświadomić społeczeństwu i władzom niebezpieczeństwo płynące ze stosowanej przez terrorystów propagandy w mediach co wydaje się być problemem lekceważonym.

Tekst jest efektem sympozjum naukowego „Walka z terroryzmem w Polsce i na świecie w dobie ewaluacji potencjalnych zagrożeń”, które odbyło się w Toruniu 24 listopada 2005 r.

mgr Wojciech Grabowski , Uniwerstytet Gdański, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu,redaktor portalu www.terroryzm.com