Konferencja CBnT Collegium Civitas [sprawozdanie]

Dodane przez admin dnia 10/19/2006 w kategorii Sprawozdania | komentarze

Centrum Badań nad Terroryzmem Collegium Civitas w Warszawie zorganizowało 5 czerwca 2006 roku konferencję naukową zatytułowaną „Społeczno-psychologiczne aspekty terroryzmu”. Patronat medialny nad imprezą objął serwis www.terroryzm.com.

Po wstępie pani prof. Jadwigi Koralewicz, rektor Collegium Civitas i prof. Roberta Mroziewicza, dyrektora Centrum Badań nad Terroryzmem rozpoczęły się wykłady. Pierwszy, zatytułowany „Nowy terroryzm: pojęcie, źródła, konsekwencje. Próba analizy” wygłosił dr Tomasz Aleksandrowicz z Wyższej Szkoły Humanistycznej im. A. Gieysztora w Pułtusku. Dr Aleksandrowicz zauważył, że pojęcie nowego terroryzmu, w odróżnieniu od terroryzmu klasycznego zaczęło funkcjonować w literaturze od lat 80. XX wieku i była forsowana przez think-tank RAND na przełomie XX i XXI wieku. Charakterystyczne elementy dla nowego terroryzmu, to przede wszystkim struktura sieciowa organizacji terrorystycznych (leaderless resistance) oraz bezterytorialność tychże organizacji. Większą, niż w klasycznym, rolę mają również media w odniesieniu do kreowania opinii publicznej. Duży wpływ na rozwój nowego terroryzmu miał upadek systemu dwubiegunowego i podejście państw zachodnich do demokracji, jako systemu, który należy wprowadzać na całym świecie, mimo iż dla wielu krajów już podstawowe założenia liberalnych demokracji są nie do zaakceptowania. Co więcej, w wielu krajach wprowadzenie demokracji może prowadzić do zgubnych skutków – tak było w Algierii, gdzie w wolnych wyborach wygrali islamiści, wówczas wybory okrzyknięto nieważnymi. W swym referacie dr Aleksandrowicz odwoływał się również do wielu koncepcji naukowych, jak choćby Briana Jenkinsa, że terroryzm to teatr – swoistego rodzaju show, które ma za zadanie przyciągnąć publiczność – co jest charakterystyczne dla nowego terroryzmu liczba ofiar warunkuje zainteresowanie mediów. Kończąc swój wykład dr Aleksandrowicz zaznaczył totalny charakter nowego terroryzmu (indiscriminative). Wystąpienie podsumował z-ca dyrektora CBnT CC Krzysztof Liedel, który odwołując się do własnych, praktycznych doświadczeń zaznaczył rolę zamachów z 11 września 2001 roku, jako swoistego rodzaju punktu zwrotnego w dziejach terroryzmu.

Fot. www.terroryzm.com

Autorem kolejnego referatu był dr Bartosz Bolechów z Uniwersytetu Wrocławskiego. Swoje wystąpienie poświęcił zarządzaniu konsekwencjami zamachu terrorystycznego. Dr Bolechów skupił się w swoim wystąpieniu przede wszystkim na psychologicznych skutkach zamachów terrorystycznych. Omówił także elementy polityki antyterrorystycznej, która powinna według niego zajmować się przede wszystkim przyczynami. Poruszył również aspekt systemowy zarządzania kryzysem terrorystycznym. Następnie skupił się na ofiarach zamachów, wyodrębnił kategorie ofiar oraz omówił najczęściej spotykane skutki psychologiczne wywoływane traumatycznymi przeżyciami oraz reakcjami związanymi z aktem terroryzmu (np. PTSD – post-traumatic stress disorder).

Bartosz Bolechów /Fot. www.terroryzm.com

Po przerwie następnym prelegentem był Michał Jaworski ze Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, który wystąpił z referatem na temat: „Organizacja terrorystyczna – ujęcie ekonomiczne”. Na początku omówił wpływ terroryzmu na politykę gospodarczą, aby następnie przejść do problematyki związanej z ekonomicznym podejściem do funkcjonowania organizacji terrorystycznych. Jaworski wyróżnił także etapy rozwoju tychże organizacji. Wystąpienie podsumował Krzysztof Liedel, ponownie odwołując się do swych praktycznych doświadczeń.

Kolejny wykład został wygłoszony przez Richarda Olesinskiego z Sekcji Współpracy Obronnej Ambasady Stanów Zjednoczonych w Warszawie. Pan Olesinski był jednym z pomysłodawców stworzenia polsko-amerykańskiego grupy roboczej ds. zwalczania terroryzmu. Swe wystąpienie poświęcił tematyce „Przeciwdziałania psychologicznym skutkom działań terrorystycznych”. Referat zaczął od konstatacji, że współczesne działania terrorystyczne mają głównie charakter psychologiczny, a najgroźniejszą formą aktów terroryzmu są zamachy samobójcze, które rozbijają więzi społeczne – samobójcy bowiem zawsze uda się kogoś zabić, jest „inteligentną bronią”. Duża rolę odgrywa również propaganda terrorystów, a jedyną skuteczną metodą walki z nią jest jej demaskowanie za pomocą prawdy i bojkotu mediów, służących za narzędzie w rękach terrorystów. Podsumowując Olesinski omówił efekty prac polsko-amerykańskiej grupy roboczej ds. terroryzmu.

Fot. www.terroryzm.com

Ostatni wykład w pierwszej części wygłosił dr Robert Borkowski z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Referat nosił tytuł: „Terroryzm a kultura przemocy. Uwagi o formach przemocy politycznej”. Na początku referent omówił systematyzację form przemocy politycznej, aby od tego przejść do teorii genezy przemocy i kultury przemocy. Wyraźnie również zaznaczył różnicę między agresją a przemocą – pojęciami często utożsamianymi ze sobą i przez to mylonymi. Często myli się również terroryzm z inną formą walki z użyciem przemocy, łamiąc rozgraniczenie między legalną a nielegalną przemocą. W dalszej części wyszczególniona została typologia wyjaśniania modeli przemocy politycznej (psychologicznego, naturalistycznego i kulturowego).

Po wystąpieniu dra Borkowskiego nastąpiła krótka dyskusja.

Druga część konferencji rozpoczęła się od prezentacji Krzysztofa Liedela, Andrzeja Mroczka i Pauliny Piaseckiej – przedstawicieli Centrum Badań nad Terroryzmem Collegium Civitas. Nosiła tytuł „7 i 21 lipca 2005 r.: lekcja dla Londynu – wnioski dla Polski”. Jako pierwszy referował Krzysztof Liedel, który zaznaczył element rozpoznania w kwestiach zagrożenia terroryzmem – wiedza na temat ewolucji zamachów terrorystycznych (przede wszystkim w kwestiach taktyki) może przyczynić się do lepszego zapobiegania zamachom. Element rozpoznania to nie tylko część polegająca na zdobywaniu informacji, ale również między innymi analizy zagrożenia. Tylko na tym etapie można bez żadnych skutków ubocznych zapobiegać zamachom. Następnym elementem systemu jest profilaktyka – przygotowanie społeczeństwa. W Londynie miało to kapitalne znaczenie dla sprawności prowadzenia akcji ratunkowej. Profilaktyka dotyczy całej prewencji. Ważne dla Polski jest także wyciągnięcie wniosków w zakresie zarządzania kryzysowego przy tego typu zdarzeniach.

Fot. www.terroryzm.com

Następną część prezentowała Paulina Piasecka, która omówiła system zarządzania kryzysowego, działający w Londynie. Omówiona została zasada „4P” (prevent, pursue, protect, prepare). Zasada ta może być realizowana jedynie przy współpracy efektywnych służb wywiadowczych ze społeczeństwem. Ważnym elementem systemu jest Civil Contigency Secretariat. Zarządzanie kryzysowe w Wielkiej Brytanii odbywa się na wielu poziomach, a nacisk położony jest na zasadę subsydiarności – wszelkie problemy powinny być rozwiązywane na jak najniższych szczeblach, dzięki czemu olbrzymią rolę odgrywa szczebel lokalny, mający najdoskonalsze rozeznanie w sytuacji kryzysowej. Dużą rolę odgrywa multiagencyjność działań i współpraca między różnymi instytucjami.

Paulina Piasecka /Fot. www.terroryzm.com

Ostatnią część prezentował Andrzej Mroczek, który skupił się na aspekcie użycia materiałów wybuchowych przez terrorystów. Zauważył, że dostęp do środków i technologii niezbędnych do konstrukcji różnego rodzaju ładunków wybuchowych jest obecnie tak prosty i rozpowszechniony, że nie sposób ograniczyć go. Dlatego należy skupić wysiłki na innych elementach systemu zapobiegania terroryzmowi z użyciem materiałów wybuchowych. Następnie omówił zastosowanie przez terrorystów TATP – nadtlenku acetonu, jednego z najprostszych do pozyskania materiałów wybuchowych. Nadmienił również, że tego typu materiał był sześciokrotnie zastosowany w Polsce w czynach o charakterze kryminalnym. Kończąc referent pokrótce omówił słynny „Podręcznik terrorysty”, skupiając się na rozdziałach dotyczących materiałów wybuchowych.

Andrzej Mroczek /Fot. www.terroryzm.com

Po prezentacji organizatorzy przewidzieli panel dyskusyjny, w którym wzięli udział: prof. Andrzej Rzepliński (UW, Helsińska Fundacja Praw Człowieka), dr Tomasz Białek (Biuro Ochrony Rządu), dr Tomasz Aleksandrowicz (UW – w zastępstwie za doc. Tadeusza Gadacza). Dyskusję moderował Krzysztof Liedel. Pierwszy głos zabrał prof. Rzepliński, który wspomniał o sytuacji w Rosji oraz o narzędziach prawnych w kwestii ochrony praw uwięzionych podejrzanych o terroryzm. Następnie przeszedł do problematyki więzienia w Abu Ghraib i Iraku oraz amerykańskiej bazy w Guantanamo na Kubie. Argumentował, że terroryści nie boją się śmierci, w związku z czym nie boją się również tortur i nawet terrorystów powinniśmy traktować jako istoty ludzkie. Dr Białek z kolei zgodził się, że tortury są naganne, jednak już samo ich definiowanie stwarza pewne problemy, czy bowiem stosowanie przymusu psychicznego i farmakologicznego podchodzi pod definicję tortur? Konieczne, w opinii dra Białka, jest również wyznaczenie granicy między terrorystami (podejrzanymi o terroryzm) a pozostałymi przestępcami. Dr Aleksandrowicz natomiast stwierdził, że terroryzm jest zaprzeczeniem praw człowieka – wykorzystuje je, jako słabość systemu demokratycznego. Dyskusja miała burzliwy charakter, szczególnie po pytaniach z sali.

Fot. www.terroryzm.com

Na koniec konferencji przewidziano pokaz dwóch filmów o tematyce związanej z terroryzmem, jednak z powodu przekroczenia czasu udało się obejrzeć tylko jeden z nich, który traktował o historii terroryzmu.

Fot. www.terroryzm.com

Podsumowując trzeba stwierdzić, że konferencja była bardzo udana. Poruszana problematyka miała charakter bardzo odkrywczy i nowatorski. Strona organizacyjna stała jak zwykle w przypadku konferencji organizowanych przez Collegium Civitas na bardzo wysokim poziomie. We wrześniu planowana jest kolejna konferencja organizowana przez CBnT CC, tym razem poświęcona aspektom politycznym terroryzmu. Informacje na jej temat z całą pewnością ukażą się na łamach www.terroryzm.com.

Opracował: Szymon Wudarski

PROGRAM KONFERENCJI
„SPOŁECZNO – PSYCHOLOGICZNE ASPEKTY TERRORYZMU”

Collegium Civitas w Warszawie

5 czerwca 2006 r.

10:00 otwarcie konferencji (wprowadzenie Pani Rektor prof. Jadwigi Koralewicz oraz Dyrektora Centrum Badań nad Terroryzmem, Pana prof. Roberta Mroziewicza)
WYKŁADY:
10:20 – 11:00 „Nowy terroryzm: pojęcie, źródła, konsekwencje. Próba analizy.” –
dr Tomasz Aleksandrowicz, Prodziekan Wydziału Administracji Wyższej Szkoły Humanistycznej im. A. Gieysztora w Pułtusku
11:00 – 11:30 „Zarządzanie konsekwencjami – integralny składnik polityki antyterrorystycznej.” – dr Bartosz Bolechów, Wydział Nauk Społecznych Uniwersytetu Wrocławskiego
11:30 – 11:45 przerwa na kawę
11:45 – 12:15 „Organizacja terrorystyczna – ujęcie ekonomiczne.” – mgr Michał Jaworski, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
12:15 – 12:45 „Przeciwdziałanie psychologicznym skutkom działań terrorystycznych.” –
dr Richard Olesinski, Sekcja Współpracy Obronnej, Ambasada USA w Warszawie
12:45 – 13:15 „Terroryzm a kultura przemocy. Uwagi o formach przemocy politycznej.” – dr Robert Borkowski, Wydział Nauk Społecznych Stosowanych Akademii Górniczo – Hutniczej
13:15 – 13:45 przerwa na lunch
13:45 – 14:30 PREZENTACJA: „7 i 21 lipca 2005 r.: lekcja dla Londynu – wnioski dla Polski” – Krzysztof Liedel, Andrzej Mroczek, Paulina Piasecka
14:30 – 15:30 PANEL DYSKUSYJNY pt.: „Problem stosowania tortur podczas przesłuchań osób podejrzewanych o działalność terrorystyczną”
moderator: Krzysztof Liedel
uczestnicy panelu:
1. prof. dr hab. Andrzej Rzepliński, Uniwersytet Warszawski, Helsińska Fundacja Praw Człowieka
2. doc. dr hab. Tadeusz Gadacz, Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk
3. dr Tomasz Białek, Biuro Ochrony Rządu
15:30 – 15:45 przerwa na kawę
15:45 – 16:30 PROJEKCJA FILMÓW: „Historia terroryzmu” i „Zapobieganie terroryzmowi”
(w języku angielskim)
16:30 zakończenie konferencji