Europejski wymiar walki z terroryzmem morskim w obrębie Cieśniny Gibraltarskiej i Morza Śródziemnego
Dodane przez admin dnia 05/27/2006 w kategorii Ciekawe artykuły | 
komentarze
Wydarzenia z 11 września stały się punktem zwrotnym w historii walki z międzynarodowym terroryzmem. Działania antyterrorystyczne nie objęły wyłącznie Afganistanu, ale również zostały poszerzone między innymi o zabezpieczenie floty handlowej przed groźbą terroryzmu na obszarach morskich południowej Europy. Zaledwie dzień po atakach na World Trade Center i Pentagon, Rada Północnoatlantycka zadecydowała o podjęciu działań w myśl artykułu 5. Traktatu Waszyngtońskiego[1] . Podkreślić należy, iż był to pierwszy taki przypadek w historii Sojuszu. Wynikiem czego państwa członkowskie NATO postanowiły rozpocząć antyterrorystyczne działania morskie pod nazwą operacja Active Endeavour (OAE).
FGS Bayern po ćwiczeniach DANEX ’05 /Fot. A. Niwczyk
Operacja Active Endeavour – rys historyczny
Inauguracja operacji Active Endeavour miała miejsce 26 października 2001 roku[2] . Zaznaczyć trzeba, iż OAE posiadała dwojaki charakter. Jej celem politycznym była przede wszystkim solidarność ze Stanami Zjednoczonymi w walce z międzynarodowym terroryzmem wyrażana poprzez obecność sił morskich NATO we wschodnim regionie Morza Śródziemnego. W ten sposób działania miały zademonstrować zdolność do zapewnienia bezpieczeństwa państwom członkowskim Sojuszu. Natomiast rola militarna koncentrowała się głównie wokół funkcji zmierzających do utrzymania bezpieczeństwa floty handlowej wokół strategicznych arterii żeglugowych Morza Śródziemnego. Założeniem było patrolowanie i eskortowanie statków przez specjalnie do tego wyznaczone wielonarodowe zespoły sił morskich NATO, które zostaną dokładniej omówione w dalszej części referatu. Ponadto skoncentrowano się na równie ważnym aspekcie czyli na zabezpieczeniu instalacji do przesyłania surowców energetycznych do Europy Zachodniej[3] .
Anna Niwczyk na pokładzie FGS Bayern /Fot. ze zbiorów A. Niwczyk
Warto zaznaczyć, że tylko podczas pierwszych dwóch miesięcy trwania OAE poddano kontroli około 1700 statków [4] . Działania te, w początkowej fazie trwania operacji, polegały głównie na nawiązaniu kontaktu radiowego z jednostką floty handlowej w celu sprawdzenia informacji na temat ładunku, trasy przebytej przez statek, numeru IMO [5] , portu macierzystego itp. W dniu 29 kwietnia 2003 roku Rada Północnoatlantycka zdecydowała o poszerzeniu funkcji kontrolnych o działanie Task Force Endeavour (TFE) czyli grup inspekcyjnych [6] . Realizują one swoje zadania w oparciu o zasadę przyzwolenia, która oznacza, iż kapitan statku wyraża zgodę na wejście takiej grupy na pokład jednostki handlowej.
Działania antyterrorystyczne, prowadzone w ramach OAE, zostały oparte o dwa stałe wielonarodowe zespoły okrętów noszących nazwę STANAVFORMED [7] (Standing Naval Forces Mediterranean – Stałe Siły Morskie Morza Śródziemnego) i STANAVFORLANT [8] (Standing Naval Forces Atlantic – Stałe Siły Morskie Atlantyku).
Fregata FGS Bayern podczas pobytu w porcie /Fot. A. Niwczyk
Kolejnym krokiem poszerzającym obszar funkcjonowania jednostek natowskich w akwenach o strategicznym znaczeniu było rozpoczęcie operacji STROG (Strait of Gibraltar – Cieśnina Gibraltarska). Decyzje o eskortowaniu jednostek w ramach STROG podjęto w dniu 4 lutego 2003 roku, a zespoły okrętów rozpoczęły realizację tego zadania już 10 marca [9] . Niestety operację zawieszono 29 maja 2004 roku z założeniem uruchomienia jej ponownie w 30 dni po zgłoszeniu potrzeby konwojowania statków przez Gibraltar [10] . Jednocześnie Marynarka Wojenna Hiszpanii wyraziła zgodę na eskortowanie wybranych jednostek floty handlowej na zasadzie ad hoc.
Należy podkreślić, iż OAE zaczęto poszerzać o kolejne obszary Morza Śródziemnego. Zabezpieczenie zachodniej części Morza Śródziemnego stało się niezmiernie ważne, gdyż na początku 2003 roku przez Cieśninę Gibraltarską przetransportowano wojska koalicji, które brały udział w operacji Iraqi Freedom. Cieśnina ta stała się więc potencjalnym celem
dla terrorystów [11] .
Trzeba zaznaczyć, że od 1 stycznia 2005 roku nastąpiły kolejne zmiany [12] . W związku z utworzeniem Sił Odpowiedzi NATO (NRF – NATO Response Forces), STANAVFORLANT (SNFL) i STANAVFORMED (SNFM) zostały przemianowane na Standing NRF Maritime Group One (SNMG-1) i Standing NRF Maritime Group Two (SNMG-2). Według danych statystycznych NATO do dnia 15 września 2005 roku nawiązano kontakt z około 69 tysiącami statków, a w 95 przypadkach wkroczono na pokład. Poza tym, w 488 przypadkach w pokojowy sposób eskortowano statki przez Cieśninę Gibraltarską [13] .
Niemiecka fregata FGS Bayern /Fot. A. Niwczyk
Poniżej przedstawiony zostanie udział jednostek Marynarki Wojennej RP, okrętu podwodnego ORP Bielik oraz fregaty rakietowej ORP Gen. K. Pułaski, w działaniach antyterrorystycznych.
Udział Marynarki Wojennej RP w operacji Active Endeavour
Od początku trwania działań antyterrorystycznych obejmujących obszary morskie o strategicznym znaczeniu dla bezpieczeństwa żeglugi, dbały wielonarodowe zespoły sił NATO złożonych głównie z okrętów US Navy, a także flot wojennych krajów Europy Zachodniej. Pod koniec 2004 roku rozstrzygnęła się sprawa udziału jednostek polskiej Marynarki Wojennej w natowskiej operacji antyterrorystycznej. W listopadzie 2004 roku Prezydent RP podpisał wniosek o skierowanie okrętu podwodnego do działań w ramach OAE w przedziale czasowym obejmujących datę od 1 stycznia do 30 kwietnia[14] .
Jednostka opuściła port macierzysty w Gdyni w dniu 14 stycznia 2005 roku kierując się, przez Cieśninę Gibraltarską i Morze Śródziemne, najpierw do Cartageny, a potem obierając kurs na bazę znajdującą się na wyspie Kreta nad Zatoką Souda.
Do zadań Bielika należało między innymi patrolowanie ruchu statków w wyznaczonych obszarach. Okręt ten odbył trzy patrole. Pierwszy z nich miał miejsce po wyjściu ORP Bielika z Hiszpanii. Podkreślić należy, iż w ciągu tego 11 dniowego patrolu po Morzu Śródziemnym natrafiono na 15 statków o małym i średnim tonażu zasadniczo poruszających się na linii wschód-zachód (kursy 080-095 lub 250-280) z prędkościami pomiędzy 12 a 18 węzłów[15] . Następnie okręt operował na wodach wokół wyspy Kreta, koncentrując swoją uwagę szczególnie na szlakach komunikacyjnych między greckimi wysepkami. Ostatni, zarazem najdłuższy, patrol ORP Bielik odbył we wschodnim regionie Morza Śródziemnego.
Warto zaznaczyć, iż podczas udziału w OAE, ORP Bielik został podporządkowany dowódcy SNMG-2. Do portu w Gdyni powrócił 29 kwietnia 2005 roku[16] .
TABELA 1.
DANE TAKTYCZNO-TECHNICZNE OKRĘTU PODWODNEGO ORP BIELIK
Źródło: http://www.mw.mil.pl/index.php?akcja=kobben (10.04.2006)
Kolejną polską jednostką, tym razem nawodną, biorącą udział w operacji Active Endeavour była fregata rakietowa ORP Gen. K. Pułaski.
Po osiągnięciu gotowości operacyjnej, okręt opuścił port macierzysty w Gdyni w dniu 22 stycznia 2006 roku[17] . Po oficjalnym zawiązaniu zespołu SNMG-1, które miało miejsce pod koniec stycznia br., Pułaski rozpoczął intensywne ćwiczenia na Morzu Północnym. Następnie zespół skierował się ku Cieśniny Gibraltarskiej i Morza Śródziemnego. W skład zespołu weszły HMS Athabaskan (okręt flagowy kanadyjskiej Marynarki Wojennej), USS Simpson[18] (Stany Zjednoczone), NRP Vasco da Gamma (Portugalia), FGS Mecklenburg-Vorpommern (Niemcy) oraz ORP Gen. K. Pułaski[19] .
Głównym zadaniem okrętów była obserwacja ruchu statków w wyznaczonych regionach. Warto podkreślić, iż podczas patroli okręt zidentyfikował 150 nierozpoznanych dotąd jednostek[20] .
Rozwiązanie zespołu nastąpiło 24 kwietnia, a ORP Gen. K. Pułaski powrócił do portu w Gdyni w dniu 29 kwietnia[21] .
TABELA 2.
DANE TAKTYCZNO-TECHNICZNE FREGATY RAKIETOWEJ ORP GEN. K. PUŁASKI
Źródło: http://www.mw.mil.pl/index.php?akcja=oliver (10.04.2006)
***
Reasumując należy podkreślić, iż wzrost liczby bezprawnych aktów przemocy morskiej w regionie Morza Śródziemnego i Cieśniny Gibraltarskiej mógłby spowodować poważne konsekwencje dla bezpieczeństwa energetycznego wielu krajów Europy Zachodniej, a także Polski. Dlatego niezmiernie ważnym czynnikiem dla podwyższenia bezpieczeństwa w Europie stały się działania antyterrorystyczne obejmujące obszary Morza Śródziemnego i Cieśniny Gibraltarskiej.
Okręt flagowy SNMG-1 FGS Bayern /Fot. ze zbiorów A. Niwczyk
Zaznaczyć trzeba jak istotną kwestię pełnią skoordynowane działania sił morskich NATO wraz z Marynarką Wojenną RP. Poprzez realizację zadań, w ramach operacji Active Endeavour i Strait of Gibraltar, wielonarodowe zespoły zdobywają bezcenne doświadczenia w zabezpieczaniu floty handlowej przed aktami terrorystycznymi na morzu i w obrębie strategicznych regionów ścieśnionych.
Pokład FGS Bayern /Fot. A. Niwczyk
Tekst jest efektem międzynarodowej konferencji naukowej pt.: „Wspólny obszar wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości Unii Europejskiej a problem migracji”, zorganizowanej przez Wyższą Szkołę Stosunków Międzynarodowych i Komunikacji Społecznej w Chełmie w dniach 11-12 maja 2006 r.
Mgr Anna Niwczyk jest absolwentką Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni. Zajmuje się problematyką piractwa i terroryzmu morskiego, ze szczególnym uwzględnieniem terroryzmu w Azji Pd. Wschodniej.
Bibliografia:
1. Combating terrorism at sea, NATO briefing, April 2004
2. Spain at helm of STANAVFORLANT, G. Toremans, “Jane`s Navy International”, nr 6, 2002
3. NATO navies play role in campaign against terror, G. Toremans, „Jane`s Navy International”, nr 3, 2002
4. ORP Gen. Kazimierz Pułaski w SNMG-1, A. Kalicki, „Raport” WTO, nr 03, 2006
5. PWK Bielik – podsumowanie, P. Gurgulewicz, „Raport” WTO, nr 7, 2005
6. ORP Bielik w operacji Active Endeavour, A. Kalicki, „Raport” WTO, nr 1, 2005
7. http://www.afsouth.nato.int
8. http://www.manw.nato.int
9. http://www.mw.mil.pl
10. http://www.nato.int
11. http://stosunki.pl